کاوش موضوع آناهیتا

آناهیتا، ناهید یا اَرِدْوی سورَ اَناهیتا (Aredvi Sura Anahita) یکی از ایزدبانوان ایرانی-آریایی است. آناهیتا در یشت پنجم اوستا معرفی و ستایش شده است. همچنین اهورامزدا و زرتشت آناهیتا را ستایش کرده‌اند. این ایزدبانو هدایتگر و نگهبان تمام آب‌های جهان است. از آنجا که آناهیتا قدرت بسیاری دارد، فره زرتشت به او سپرده شد تا از آن پاسداری کند. نام (اَردَویسور آناهیتا) از چند بخش مجزا تشکیل شده است؛ اردوی (Arədvī) نام یک رود است که در اوستا آمده و سور (Sūrā) به معنای توانا است؛ بخش آخر نام او، آناهیتا به معنای بی‌آلایش و پاک است. آناهیتا ایزدبانویی است که نطفهٔ مردان و رحم زنان را پاک می‌کند. از آناهیتا به‌گونه‌ای در اوستا سخن به میان آمده که گویی مجسمه‌های معبد او را توصیف کرده‌اند: «زیبا، شکوهمند، خوش‌اندام، فرهمند، کمربند بر میان بسته، دارای موزه‌هایی تا قوزک پایش با بندهای زرین، همه آراسته، درخشان و با بالاپوشی پوشیده، آراسته، پرچین و زرین، سپیدبازو، آراسته به زیورهای زیبا از جمله گوشواره‌های چهارگوش زرین و گردنبند پَنام زرین، گردن زیبا و مقدس، تاج زرین هشت‌پر بر سر، آراسته به گوهرهایی همچون ستارگان درخشان، روشنایی دارای همه گونه آسانی، آراسته به صد ستارهٔ زرین هشت‌پاره، گردونه شکل، آراسته با نوارها، زیبا، دارای پنبری برجسته، نیکو ساخته، پوشانده در جامه‌هایی ببرین.» آناهیتا تنها متعلق به داخل مرزهای ایران نیست؛ او خارج از مرزها پرستندگانی داشت که به او قربانیانی اهدا می‌کردند؛ نام او را بر روی شهرهایشان می‌گذاشتند و معابدی برای او می‌ساختند. در ارمنستان آناهیتا را «بانوی پرشکوه، مادر همهٔ دانش‌ها، دختر اورمزد بزرگ و نیرومند» می‌خواندند و برای او احترام بسیاری قائل بودند. آیین پرستش آناهیتا پس از رسیدن به دیگر کشورها از جمله بابل بسیار دگرگون شد، تا جایی که از آیین اصلی قابل‌تشخیص نبود. او را همپایهٔ سرسوتی، بانوی آب و ایشتار و خدای جنگ، زیبایی، عشق، حاصل‌خیزی خاک و… می‌دانستند. این الهه شباهت‌هایی با آناهیتا داشت، اما زنایی که در معبد او صورت می‌گرفت، در آیین آناهیتا جایی نداشت. آناهیتا دوستدار پاکدامنی بود و در طول تمام تاریخ خود باکره ماند. الهه‌ای دیگر که همپایهٔ آناهیتا دانسته شده آفرودیته است. آفرودیته طی نبردهایی که ایرانیان با رومیان و یونانیان داشتند با آناهیتا مقایسه شد. البته که این ایزدبانو نیز از جنبهٔ پاکدامنی و حیا با آناهیتا قابل‌مقایسه نیست. مردم از دوران اساطیری آناهیتا را می‌پرستیدند و قربانیانی به او اهدا می‌کردند. البته اهدای قربانی تنها شرط رسیدن به خواسته‌ها نبود، بلکه اهداکنندگان می‌بایست انسان‌های پاک‌سرشتی می‌بودند. در طول تاریخ کسانی چون جم، گشتاسب، فریدون، جمشید، کیکاووس و… قربانیانی به آناهیتا اهدا کرده‌اند. اهمیت آناهیتا در دورهٔ هخامنشی، به ویژه در دورهٔ پادشاهی اردشیر دوم، به اوج رسید و او نماد سه نیروی روحانی، ارتش‌داری و تولید شد. همچنین اردشیر معابدی برای اودر شهرهای همدان، شوش و … بنا کرد. آناهیتا در دوران‌های سلوکی و اشکانی نیز دارای اهمیت بود. همین‌طور پادشاهان ساسانی از جمله اردشیر، شاپور اول، نرسی و خسرو دوم به او بسیار احترام می‌گذاشتند و نقش‌های گوناگونی از او به همراه خود در کتیبه‌ها و سکه‌ها حک کرده‌اند. آناهیتا معابدی در بیشاپور، کنگاور، شوش، هگمتانه، اصطخر، آذربایجان و… دارد.... بیشتر در ویکی پدیا